Krzyż harcerski jest wzorowany na najwyższym polskim odznaczeniu wojskowym Orderze Virtuti Militari, przyznawanym za wyjątkowe męstwo na polu walki. Projekt krzyża opracował w 1912r. ks. Kazimierz Lutosławski. Początkowo krzyż był odznaką skałtów w zaborze rosyjskim, a od 1918r. jest odznaką całego ZHP.
Poszczególne elementy krzyża mają dla nas znaczenie symboliczne. Napis "Czuwaj" znajdujący się na poziomych ramionach to tradycyjne harcerskie pozdrowienie. Lilijka umieszczona w środku krzyża jest symbolem oznaczającym jedność ze wszystkimi skautami. Lilijkę otaczakrąg, ku któremu biegną od środka promienie. Promienie wyobrażają pozytywne oddziaływanie harcerstwa, a okrąg to łączenie się harcerzy we wspólnym kręgu. Ramiona krzyża oplata wieniec z liści laurowych(symbol zwycięstwa) i dębowych (symbol męstwa). Ziarenka piaskuna powierzchni ramion krzyża oznaczają niezliczoną rzeszę harcerek i harcerzy.
Lilijka to światowy symbol skautów. Jej kształt wzorowany jest na rysunku zakończeniaigły magnetycznej w dawnych busolach. Symbolizuje podążanie harcerzy we właściwą drogę życia, czyli zgodnie z ideałami Przyrzeczenia i Prawa.
Na ramionach lilijki, która jest tradycyjnym symbolem przynależności do ZHP, znajdują się litery ONC (Ojczyzna - Nauka - Cnota). Są to pierwsze litery słów hasła "Filomatów i Filaretów" - tajnego, patriotycznego związku młodzieży polskiej w Wilnie, założonego w I połowie XIXw. Hasło pochodzi z utworu A.Mickiewicza "Hej, radością oczy błysną". Lilijka opasana jestpierścieniem na której widnieje skrót ZHP.
Harcerze noszą na nakryciu głowy srebrną lilijkę, a instruktorzy złotą. Harcerze i harcerki, którzy nie złożyli jeszcze przyżeczenia noszą lilijkę w miejscu krzyża harcerskiego.